Livestream Concerten en Video-podcasts || vanaf 2021
Hoe verhouden musici met wortels in niet-westerse culturen zich tot (westerse) klassieke muziek en met name Beethoven, de man en zijn werk in het perspectief van zijn tijd, respectievelijk waarvoor hij vandaag de dag symbool staat: revolutionair in de muziek en staand voor vrijheid, gelijkheid en rechtvaardigheid.
Hoe komt het dat er opmerkelijk weinig musici in de klassieke en oude muzieksector werkzaam zijn met een Afro-Surinaamse of -Caraïbische achtergrond. Deze vraag willen wij, mede in het kader van Black Lives Matter, onderzoeken. Wij streven ernaar de oorzaken van deze structurele onevenwichtigheid te agenderen en een steentje bij te dragen tot een meer inclusief muziekbeleid: zowel in educatie, als op het podium.
Ons festival en zijn initiatiefnemer, Museum Geelvinck, willen hiermee platform bieden voor de erkenning van maatschappelijke ongelijkheden, geworteld in het verleden en het voeren van deze discussie, waarbij het museum historische context kan bieden in de zoektocht naar oplossingen. Dit door onder meer (maar niet daartoe beperkt) het publiekelijk aandacht geven aan geschiedenis, die binnen de traditie van voorgaande generaties onderbelicht is gebleven. Ons doel is in de volle breedte van de samenleving klassieke en oude muziek voor toekomstige generaties te borgen.
Ruim een eeuw geleden stelde de Afro-Britse componist Samuel Coleridge-Taylor dat Beethoven onmiskenbaar Afrikaanse voorouders moet hebben gehad. Zijn gezichtskenmerken zouden hierop wijzen en ook bepaalde ritmen, die Beethoven in zijn werk gebruikte. Gesteld werd, dat Beethovens grootvader uit Mechelen in de Spaanse Nederlanden afkomstig was en onder de Spaanse huurlingen zich ook soldaten van Moorse bloede bevonden. Beethoven zou voor een zestiende Afrikaanse roots hebben.
De zwarte gemeenschap in met name de Verenigde Staten eigende zich zo Beethoven toe. Denk bij voorbeeld aan Malcolm X (Afro-Amerikaanse activist voor de zwarte en moslim emancipatie, vermoord In New York, 1965), maar ook aan de Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnares Nadine Gordimer (haar novelle ‘Beethoven was one-sixteenth black’). Eveneens in de Black Lives Matter beweging zie je weer filmpjes opduiken, die moeten bewijzen dat Beethoven eigenlijk “white-washed” is. Recent hebben jonge Afro-Amerikaanse designers het kledingmerk ‘Beethoven was Black’ gelanceerd.
In ons project ‘BTHVN = Black ‘ gebruiken wij het als metafoor. Beethoven leefde in een tijd dat, althans in de Franse koloniën onder druk van de Franse Revolutie de slavernij meer dan een decennium lang was afgeschaft totdat Napoleon het opnieuw invoerde. Het Franse parlement had zelfs enige jaren een zwarte lid afkomstig uit het huidige Haïti. Ook de progressief geëngageerde Beethoven was het gelijkheidsbeginsel, zoals in de Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger (1789), toegedaan. In zijn muziek verklankt hij deze denkbeelden.
In 1802 componeerde Beethoven zijn 9e Vioolsonate (Op. 47) voor de virtuoze en progressieve Afro-Poolse violist George Bridgetower; diens vader was uit Ethiopië afkomstig. Beethoven en Bridgetower voerden deze sonate op 24 mei 1803 in Wenen samen uit. Het verhaal gaat, dat na dit geslaagde optreden, de beide heren ruzie kregen over een vrouw, waarna Beethoven alsnog besloot de sonate op te dragen aan de violist Rudophe Kreuzer. Dit fescinerende werk zal worden uitgevoerd door Shuann Chai en Shunke Sato. Shuann speelt het werk op een fortepiano, die in 1803 in Wenen gebouwd is door André Stein.
Wellicht nog sterker komen de denkbeelden van Beethoven naar voren in zijn ‘Eroica’ (Op. 55), eveneens uit 1802-1803. Het werk wordt vierhandig uitgevoerd door Richard Egarr en Alexandra Nepomnyashchaya in het arrangement door Beethovens leerling Czerny.
Beide werken worden uitgevoerd in het kader van ‘Sporen van slavernij in Gelderland’. Wij nemen u mee naar onder meer Kasteel De Cannenburgh (Geldersch Landschap & Kastelen), waar de conservator uitleg geeft over een zwarte page op één van de portretschilderijen van de toenmalige bewoners van het kasteel.
De videopodcasts van deze twee concerten duren elk meer dan een uur, omdat eveneens uitleg wordt gegeven en deze sonates volledig worden uitgevoerd. De opnames van deze concerten vindt plaats vlak vóór kerst: koop alvast nu uw tickets, zodat u er in de kerstvakantie of in de donkere dagen van januari van kan genieten. De tickets zijn ook perfecte cadeaus, ook om samen van te genieten!
